Zoutwinning

Gepubliceerd: 18-10-2023

Het college van B&W is van oordeel dat het ministerie van EZK en Nobian hebben geluisterd naar de zorgen in Haaksbergen over met name de veiligheid van de voorgenomen zoutwinning. Eerder dit jaar waren burgemeester en wethouders van mening dat er te veel haken en ogen zaten aan de zoutwinning, maar na een zorgvuldig doorlopen proces zijn nu de voorwaarden voor een zo veilig en verantwoord mogelijke zoutwinning ingevuld. Het college stelt de gemeenteraad dan ook voor om een verklaring van geen bedenkingen te verstrekken. De raad beslist in november of de weg vrij is voor zoutwinning in Haaksbergen.

Nobian is van plan om op acht locaties in Haaksbergen zout te winnen en heeft  vergunningen aangevraagd bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) voor acht zoutwinningslocaties en transportleidingen richting de fabriek in Hengelo. Om deze vergunningen te verstrekken heeft het ministerie de gemeenteraad van Haaksbergen gevraagd een verklaring van geen bedenkingen te verstrekken. Deze verklaring heeft het ministerie nodig, omdat het geldende bestemmingsplan de aanleg van zoutputten en leidingen niet toestaat.

Veiligheid
De plannen van Nobian hebben afgelopen anderhalf jaar geleid tot veel vragen en zorgen in de lokale samenleving en gemeenteraad. Was Nobian aanvankelijk van plan om op twaalf punten zout te winnen, al snel werd dit aantal teruggebracht naar acht locaties waar ongeveer de helft minder zout wordt gewonnen dan in eerste instantie bedacht. Er bleven echter grote bedenkingen over de plannen, met name als het gaat om zaken als bodemdaling en -trillingen, de afsluiting van de lege zoutputten en de schadeafhandeling. Wettelijk is vastgelegd dat het ministerie van EZK moet toezien op veiligheid van mijnbouw, zoals zoutwinning. Veiligheid heeft gedurende het hele proces van besluitvorming echter ook een centrale rol gespeeld bij de gemeente.

Verkenner en procesbegeleider
Het ministerie heeft deze zienswijze gerespecteerd en het ontstane wantrouwen door onduidelijkheid over de plannen erkend. Dit resulteerde in het aanstellen van een verkenner door de minister. Deze verkenner, Bernhard Wientjes, deed diverse aanbevelingen. Een daarvan ging over randvoorwaarden voor veiligheid die het college had geformuleerd. Hij gaf aan dat het ministerie nog met een passend antwoord moest komen. Ook adviseerde de verkenner om een procesbegeleider aan te wijzen. De gemeenteraad heeft vervolgens via een motie het college opgeroepen deze aanbevelingen over te nemen. In samenspraak met het ministerie is hiervoor Han ten Broeke aangetrokken. Zijn taak in Haaksbergen was de gemeenteraad in positie te brengen om een weloverwogen besluit te nemen. Wat voor besluit dan ook.

Dashboard met voorwaarden
In aanloop naar de definitieve besluitvorming door de raad is een dashboard opgesteld met 32 randvoorwaarden. De procesbegeleider heeft deze randvoorwaarden geformuleerd na gesprekken met alle belanghebbenden, waaronder omwonenden. Het gaat om voorwaarden die te maken hebben met ruimtelijke ordening, veiligheid, financiële afspraken, juridische zekerstelling en als laatste transparantie en vertrouwen. Een in het oog springende  randvoorwaarde betreft de vastlegging dat de lege cavernes nooit gebruikt zullen worden voor opslag van waterstof, kernafval of andere stoffen. Een ander randvoorwaarde die geregeld moest zijn gaat over afspraken over het veilig afsluiten van de boorputten.

Oriëntatie
Belangrijk onderdeel van de oriëntatie richting besluitvorming was een bijeenkomst, waar relevante partijen als SodM (toezichthouder), TNO (wetenschappelijk onderzoek) en het ministerie van EZK presentaties gaven over hun rol, de situatie in Haaksbergen en ervaringen met andere zoutwinningslocaties. Ook heeft een excursie plaatsgevonden naar zoutwinningslocaties in Beckum en Groningen en waren er gesprekken met omwonenden en collega-raadsleden.

Alles aan gedaan
Het college is van oordeel dat er nu alles aan is gedaan om de zoutwinning zo veilig en verantwoord mogelijk te laten plaatsvinden en dat het maximaal haalbare is bereikt. Of er een verklaring van geen bedenkingen wordt verstrekt is uiteindelijk aan de gemeenteraad. De besluitvormende vergadering van de raad is op 15 november. Ter voorbereiding daarop discussieert op 2 november de raadscommissie daarover.

Procesbegeleider Han ten Broeke laat weten: “Het college van B&W van Haaksbergen heeft de informatie kunnen benutten die ik de afgelopen weken als procesbegeleider heb ontsloten en inzichtelijk gemaakt, onder meer door middel van een dashboard. Mede op basis van deze informatie is het college nu tot een advies gekomen op de vraag of zoutwinning ruimtelijk inpasbaar is als onderdeel van de besluitvorming rond de zoutwinning. Ik ben de Minister en Staatssecretaris erkentelijk dat zij ervoor gekozen hebben besluitvorming over het winningsplan pas te nemen nádat de gemeente Haaksbergen haar besluitvorming heeft afgerond en om daarna pas de Tweede Kamer in te lichten. Hiermee staat het belang van Haaksbergen voorop.

Daarmee is de besluitvorming rondom eventuele zoutwinning in Haaksbergen nu aanbeland in de fase waarbij de gemeenteraad aan zet is. Direct vanaf het begin van mijn rol als procesbegeleider is het mijn intentie geweest om de besluitvorming in de raad centraal te stellen. De raadsleden moeten in alle vrijheid en optimaal geïnformeerd tot besluitvorming kunnen komen, waarbij zowel instemming als onthouding van een verklaring van geen bedenkingen tot de mogelijkheid behoort. Mijn rol als procesbegeleider is ook hier om de raadsleden in staat te stellen deze keuze gefundeerd en gewetensvol te nemen. Omdat de gemeenteraad op ruimtelijk gebied ook het ultieme besluitvormende orgaan is, heb ik de inrichting van het proces dan ook op hen geconcentreerd.”