Veelgestelde vragen asielopvang

De Spreidingswet zorgt ervoor dat alle gemeenten in Nederland meewerken aan de opvang van asielzoekers. In Overijssel controleert de Commissaris van de Koning of dit goed gebeurt. Gemeenten die niet meewerken, kunnen hun zeggenschap verliezen.

De gemeenteraad zei eerder: “Doe wat kan, niet wat moet.” Maar door de grote opvangnood is meewerken nu verplicht. Haaksbergen wil zelf de regie houden en samen met inwoners de wet uitvoeren.

• Haaksbergen moet 129 asielzoekers opvangen.
• Nu worden 34 alleenstaande minderjarige asielzoekers opgevangen aan de Molenstraat. In 2026 verhuizen zij naar de Van Brakelstraat, waar plek is voor 50 jongeren.
• Er moeten dus nog 79 mensen worden opgevangen. Wie dat zijn, wordt bepaald samen met het COA. Gemeenten kiezen vaak voor gezinnen, maar dat hangt af van wie er aankomt in Ter Apel.

In september 2025 konden inwoners meedenken via een vragenlijst. Er kwamen 944 reacties. Belangrijkste punten:

• Zowel voor- als tegenstanders gaven hun mening.
• Veiligheid is het belangrijkste thema.
• Er is een voorkeur voor kleinschalige opvang met gezinnen.
• Bereikbaarheid is belangrijker dan nabijheid van winkels of voorzieningen.

De gemeente Haaksbergen vindt het belangrijk om goed te luisteren naar zorgen van inwoners. Uit de peiling, maar ook uit de gesprekken met wijkraden, de belangenvereniging, maatschappelijke organisaties en de bijeenkomst van 27 mei 2025 kwam naar voren dat veiligheid het belangrijkste is voor de inwoners. Daarom kiest de gemeente voor een zorgvuldige aanpak. Veiligheid staat voorop: bij een kleinschalige opvang met 100 plekken - zoals het COA een asielopvanglocatie van deze omvang noemt - is er dag en nacht toezicht en beveiliging, dit regelt het COA. Dit ontzorgt de gemeente. Bij kleinere locaties is geen permanente beveiliging en begeleiding. Bewoners wonen meer zelfstandig.

Meer informatie over kleinschalige opvang vindt u op de website van het COA.

Nee. Haaksbergen vangt alleen het aantal op dat wettelijk is vastgesteld: 129 personen. Er komt geen uitbreiding.

Het azc blijft in ieder geval vijf jaar op dezelfde plek vanaf het moment van ingebruikname.

De gemeente zoekt samen met het COA naar geschikte plekken. Ze kijken naar bereikbaarheid, veiligheid, voorzieningen en draagvlak.

a. Inwoners met een pand of terrein kunnen zich melden via opvang@haaksbergen.nl. De gemeente gaat dan in gesprek, als de eigenaar wil verkopen of verhuren.

• Op 14 oktober 2025 bespreekt de commissie Samenleving en Bestuur de criteria voor een azc-locatie.
• Op 30 oktober 2025 bespreekt de gemeenteraad deze criteria.
• Daarna kiest het college van burgemeester en wethouders een definitieve locatie. Dit besluit wordt openbaar.

Asielzoeker

Iemand die in Nederland komt en vraagt om bescherming. Deze persoon heeft nog geen verblijfsvergunning. De overheid onderzoekt of hij of zij mag blijven.

Vluchteling

Iemand die moet vluchten uit zijn land vanwege oorlog, geweld of vervolging. Als de overheid vindt dat deze persoon echt gevaar loopt, krijgt hij of zij een verblijfsvergunning. Dan is die persoon officieel een vluchteling.

Statushouder

Iemand die een verblijfsvergunning heeft gekregen en dus in Nederland mag blijven. Deze persoon mag wonen, werken en meedoen in de samenleving.

De Vereniging Belanghebbenden AZC Haaksbergen heeft op 23 oktober 2025 een inleidend verzoek ingediend bij de gemeente. Ze willen dat er een referendum komt over de criteria voor de locatiekeuze van asielopvang Haaksbergen. Daarvoor overhandigden zij de burgemeester 1872 handtekeningen. 

Een referendum is een stemming waarbij inwoners van een gemeente hun mening kunnen geven over een belangrijk onderwerp. In dit geval: over de regels die waar een asielopvanglocatie aan moet voldoen.

Met een referendum kunnen inwoners stemmen over:

• De criteria die uit een eerdere peiling zijn gehaald. Deze criteria bepalen wat een geschikte plek is voor een asielopvanglocatie.
• De knock-out criteria: dit zijn voorwaarden waardoor een locatie direct wordt uitgesloten. Bijvoorbeeld: te dicht bij een school, of geen goede bereikbaarheid.

Zij vinden dat inwoners zich ook via een officiële stemming moeten kunnen uitspreken. Zo wordt duidelijk of er draagvlak is voor de gekozen criteria.

De gesprekken met inwoners, wijkraden, vereniging belanghebbenden azc Haaksbergen, de online peiling en de informatiebijeenkomst van 27 mei 2025 zijn belangrijke input voor het besluit.

Voor een inleidend verzoek zijn 574 handtekeningen nodig. De vereniging heeft in totaal 1872 handtekeningen verzameld.

Het college van burgemeester en wethouders heeft de gemeenteraad geadviseerd het referendum niet toe te laten. De gemeenteraad besloot op 30 oktober 2025 dat het referendum er toch komt.

Het college adviseerde de gemeenteraad om het verzoek niet toe te staan. De belangrijkste redenen:

• De gemeente moet voldoen aan de landelijke Spreidingswet en vluchtelingen een veilige plek bieden. Dat is een zogeheten ‘zwaarwegend maatschappelijk belang’. Dat weegt zwaarder dan draagvlak.
• In het verzoek staat geen duidelijke referendumvraag die het besluit zou kunnen veranderen.

Nee. Een handtekening voor het referendum betekent dat iemand wil dat er een stemming komt.

Nee, dit is niet aan de orde. De gemeente heeft volgens de Spreidingswet de wettelijke taak asielopvang te organiseren. Daarover beslist het college.

Op dit moment is de meest waarschijnlijke datum en mogelijkheid: 18 maart 2026. Dat is tegelijk met de gemeenteraadsverkiezingen.

• Definitief verzoek: Inwoners kunnen uiterlijk op 12 december 2025 een definitief verzoek indienen.
• Instellen vraagstellingscommissie: De gemeenteraad stelt deze commissie in, benoemt de leden en installeert de commissie op 17 december 2025.
• Besluit over referendum: De raad beslist op 28 januari 2026 of het referendum daadwerkelijk doorgaat. Dan wordt ook de datum vastgesteld.
• Vaststelling vraagstelling: De raad stelt op 28 januari 2026 (of 25 februari 2026) de vraag- en antwoordmogelijkheden van het referendum vast. Het gaat daarbij om één vraag.
• Verwachte datum referendum: Omdat op 18 maart 2026 gemeenteraadsverkiezingen plaatsvinden, wordt het referendum naar verwachting op diezelfde dag gehouden.
• Definitieve besluitvorming: Op 27 mei 2026 neemt de raad een besluit over het voorstel, mede op basis van de uitslag van het referendum.

In de tussentijd bespreekt de raad het voorstel inhoudelijk. Ook worden eventuele wijzigingen (amendementen) behandeld, zodat de referendumvraag goed aansluit bij het actuele voorstel. Het college, dat eerder adviseerde om geen referendum te houden, gaat ondertussen verder met het verkennen van mogelijke locaties voor een asielopvanglocatie. Er worden in deze periode géén onomkeerbare besluiten genomen.

Feit

Het college voert de Spreidingswet uit en is daarom verplicht vluchtelingen op te vangen. De manier waarop gebeurt in overleg met de inwoners. Daarover gaat de peiling.

Fictie

De gemeente is voortdurend in gesprek met allerlei groepen uit de samenleving, zoals wijkraden, de belangenvereniging, maatschappelijke organisaties, etc. Resultaten uit peiling en bijeenkomsten worden meegenomen in de besluitvorming en het overleg met het COA. Een daarvan is het thema veiligheid. Daarom is dat als speerpunt benoemd.

Fictie

De peiling stond open voor alle Haaksbergenaren. Er kwamen reacties van zowel voor- als tegenstanders van een azc.

Fictie

Dat is niet het geval. De basis vormen de zogeheten ‘harde criteria’:

Op de harde criteria kan geen invloed uit worden geoefend:

• Geen ruimtelijke en/of milieutechnische belemmeringen;

• Tijdig beschikbaar voor de opvangvraag van het COA;

• Te koop staande en leegstaande panden;

• De komende vijf jaar niet in beeld voor woningbouw;

• Eigendom gemeente/provincie;

• Eigendom maatschappelijke partner;

• Voor in ieder geval 5 jaar beschikbaar;

• Nabijheid OV;

• Aansluiting op ondergrondse infra;

• Goede bereikbaarheid, onder meer voor hulpdiensten;

• Parkeergelegenheid is te realiseren zonder de omgeving te belasten;

• Voldoende omvang.

De peiling gaat over criteria waar wel invloed op kan worden uitgeoefend:

• Locatie

• Veiligheid en leefbaarheid

• Inrichting omgeving

• Communicatie

De uitkomsten van de peiling zijn slechts een onderdeel van alle informatie op basis waarvan besloten wordt. Het college neemt ook de gesprekken met wijkraden, belangenvereniging, bijeenkomst van 27 mei 2025, en diverse overleggen in de samenleving mee in de beslissing. Ook hier is steeds het thema veiligheid als belangrijk thema benoemd, inwoners hebben hier zorgen over.

Fictie

Op het gemeentehuis lagen papieren versies van de peiling klaar. In totaal hebben 9 inwoners de peiling handmatig ingevuld.

Fictie

De Holthuizenschool staat bekend als ‘sleutelproject voor woningbouw’. Op deze locatie verwachten we binnen 5 jaar woningbouw te kunnen realiseren. Dat betekent dat er geen azc komt op locaties zoals de Bartokstraat of de Holthuizenschool.

De vergunning voor het aanbrengen van een douche is aangevraagd omdat de Holthuizenschool tijdelijk anti-kraak verhuurd wordt, in overleg met de buurt.

Fictie

De Van Brakelstraat wordt uitsluitend gereedgemaakt voor de opvang van maximaal 50 alleenstaande minderjarige vreemdelingen. Dat betreft een verhuizing van de 34 amv’ers aan de Molenstraat, aangevuld met 16 alleenstaande minderjarige vreemdelingen.

Fictie

In principe draagt het COA alle kosten van een azc. Een gemeente kan wel tegemoetkoming in de voorbereidingskosten ontvangen voor de opening van een nieuw opvangcentrum. Overige regelingen zijn specifiek per locatie en staan op de website van COA.

Gemeenten met een azc krijgen daarvoor extra geld van de Rijksoverheid. Bijvoorbeeld om onderwijs te regelen voor de kinderen van asielzoekers. Deze vergoedingen zijn een tegemoetkoming in de extra kosten en afhankelijk van hoeveel vluchtelingen we opvangen, voor welke periode en of er alleenstaande minderjarige vluchtelingen (amv’ers) bij zijn. Lees er meer over op de website van de Rijksoverheid

Als de gemeente een gebouw verhuurt aan het COA, dan is dat gewone huur en valt buiten deze vergoedingen.

Feit

Gemeenten die vrijwillig méér opvangplekken aanbieden dan verplicht, kunnen een specifieke uitkering (SPUK) krijgen. Deze uitkering is vrij te besteden, dus niet alleen voor opvang.

De hoogte hangt af van het aantal extra plekken:

• Minder dan 100 extra plekken: €1.000 per plek

De uitkering geldt alleen voor duurzame opvangplekken die boven de wettelijke taakstelling liggen.

Fictie

Dit is niet het geval. Haaksbergen heeft ongeveer 24.000 inwoners. Asielzoekers tellen niet mee als inwoners van Haaksbergen.

Fictie

Een asielzoeker mag in Nederland werken. De asielaanvraag moet dan wel minstens 6 maanden in behandeling zijn. Werken kan alleen als de werkgever een tewerkstellingsvergunning (TWV) heeft. Er is geen beperking in het aantal weken dat een asielzoeker per jaar mag werken. (bron: website Nederlandse Arbeidsinspectie)

Fictie

Je mag in Nederland blijven als je in het land van herkomst gevaar loopt door oorlog, geweld of vervolging. Armoede, honger, natuurrampen en andere redenen zijn geen reden voor een verblijfsvergunning. De meeste asielzoekers die nu hier asiel aanvragen, krijgen een verblijfsvergunning. Er zijn weinig aanwijzingen voor ‘bijstandstoerisme’. Veel migranten, vaak jong, blijken niet goed op de hoogte te zijn van onze sociale voorzieningen. Uit onderzoek blijkt dat de meeste vluchtelingen bij vertrek niet weten waar ze naar toe vluchten, maar dat onderweg bepalen of hier per toeval terecht komen. De aanwezigheid van familie en bekenden, veiligheid en kansen spelen een rol. (bron: website van COA)

Op de website van COA vindt u een pagina met wat waar is over asielopvang.